Your Site Title

Bij toepassing van de spadeproef wordt een profielkuil gegraven. Deze is tenminste 40 cm diep. Er wordt vooral aandacht besteed aan het verband tussen de visueel waargenomen bodemstructuur en de ontwikkeling van het wortelstelsel van de planten. Om de doelstelling en toepassingsmogelijkheden van de spadeproef (Spatendiagnose) te leren kennen is het noodzakelijk kennis te nemen van de geschiedenis en achtergrond van deze door Johannes Görbing (1877-1946) ontwikkelde methode. Deze is door hem zelf tegen het einde van zijn leven beschreven en na zijn overlijden gepubliceerd (Görbing,1947); de citaten van Görbing zijn steeds afkomstig uit dit boek. Görbing studeerde in Halle en Göttingen biologie met als specialisatie fysiologie, botanie en microbiologie. Tot aan 1914 was hij werkzaam in Hamburg, eerst als microbioloog bij een waterleidingbedrijf en vervolgens bij een laboratorium voor warenkeuring. Tijdens de eerste wereldoorlog diende hij bij de intendance van het leger. Onder de indruk van de hongersnood, eerst in Palestina en Syrië en later in Duitsland, voelde hij het in november 1919 als zijn roeping zijn leven in dienst te stellen van de landbouw. Görbing vestigde zich als zelfstandig landbouwvoorlichter in de omgeving van Hamburg en stichtte een eigen laboratorium voor het onderzoek van grond- en gewasmonsters. In 1926 richtte hij te Pinnenburg-Rellingen zijn 'Forschungsanstalt für Bodemkunde und Pflanzenernährung' op en begon met cursussen bemestingsleer te geven. Deze hadden tot gevolg dat hij door cursisten gevraagd werd hun bedrijven te bezoeken.

“Ik streek neer op de akker en moest aanpakken. Hiermede begon, ik moet het eerlijk bekennen, ook voor mij het eigenlijke leren. Bodem en planten werden mijn directe leermeesters. Ze dwongen mij om veel bestaande kennis te toetsen. Daarbij kwamen echter andere leermeesters, de door mij bezochte landbouwers. Gezamenlijk stelden wij de vragen en zochten en vonden antwoorden, die de natuur ons gaf.”

En dan volgt de cruciale zin: “Hierbij was voor mij de spade van het begin af aan een vanzelfsprekend hulpmiddel, want zonder de wortels en hun ontwikkeling in de bodem zouden wij ons immers slechts met een deel van de planten, het bovenaardse deel, bezig houden. Het eigenlijk voor ons belangrijkste gedeelte, de beworteling, zou voor ons verborgen blijven."

“Wie gezien heeft hoe een wortelstelsel in dezelfde grondsoort zich totaal verschillend kan ontwikkelen en begrepen heeft dat de wortels een getrouw beeld geven van de anders zo geheime processen in de akkerbodem, zal ook inzien welke vooruitziende blik Justus von Liebig had, toen bij reeds in 1842 zei: 'Kennis van de beworteling van cultuurgewassen vormt de basis van de landbouw'.”

Het leerproces van Görbing berust op 'vergelijkende diagnostische waarnemingen' op percelen die verschillen in gewasontwikkeling laten zien, hetzij pleksgewijs, hetzij op gedeelten die verschillend behandeld zijn. Uit zijn onderzoek van de bodemstructuur en beworteling, in totaal naar schatting 50.000 profielkuilen, groeide geleidelijk het inzicht in de samenhang tussen de bodem als groeimilieu van de wortel en de bovenaardse ontwikkeling van de gewassen."Deze weg vanaf het begin tot volkomen helderheid en zekerheid was lang en moeilijk." Steeds werd voor elk perceel op basis van de diagnose een advies gegeven over de te nemen cultuurmaatregelen. De juistheid van deze adviezen werd getoetst door controle van de genomen maatregelen (b.v. de ploegdiepte) en de beoordeling van het resultaat. Doordat Görbing een aantal bedrijven jarenlang regelmatig bezocht, kreeg hij - mede dankzij een zeer sterk geheugen, systematische aantekeningen en een uitgebreid foto-archief - een inzicht in de levensloop van bedrijven en percelen in verschillende gebieden met verschillende grondsoorten onder jaarlijks wisselende weersomstandigheden. De waarde van zijn adviezen blijkt het duidelijkst uit de toenemende vraag hiernaar. Eerst in verschillende delen van Duitsland en later ook in het buitenland. Kenmerkend voor zijn wijze van voorlichting is het volgende citaat:

“Ik acht het noodzakelijk dat allen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de geadviseerde cultuurmaatregelen (Görbing adviseerde vooral op grote landgoederen) ons bezoek aan de percelen meemaken en aan de spadeproeven deelnemen. Dit bevordert hun geestelijke en morele medewerking. Ik heb vele malen ondervonden dat ook de eenvoudige man door aanschouwing ontvankelijk wordt voor wat de natuur ons openbaart en dat het hem duidelijk wordt hoe de door hem verrichte werkzaamheden de akker hebben beïnvloed. Het is immers niet belangrijk zware wetenschappelijke uiteenzettingen te geven. Belangrijk is bij de diagnose op het veld de feiten te tonen en te laten zien hoe hiermee de geadviseerde cultuurmaatregelen samenhangen.”